Post by J. J. LodderPost by N. CoeselPost by J. J. LodderPost by Mat NieuwenhovenMaar ook de middengolfzenders bestreken niet het hele land. In de
verder weg gelegen hoeken als zuid-Limburg had je steunzenders.
Middengolf reikt wel erg ver 's avonds, >1000 km lukt vaak, en werkt
ook binnenshuis als er geen storing is van led verlichting of TVs.
Met klassiek FM zou je in principe ook het hele land kunnen
bestrijken met een paar hooggeplaatste zenders, weet niet of dat
totaal minder vermogen is. Wel is b.v. NPO1 FM radio in mijn
woonplaats niet overal in de auto goed te ontvangen. En met
smartphones met als antenne het oortjessnoertje is de ontvangst nog
slechter, naar mijn ervaring (b.v. binnenshuis). Met DAB+ zal het
erger worden door de hogere frequenties, zeker binnenshuis, en dan
moet je ook nog zo'n radio hebben.
Bij 100 MHz kan je makkelijk een flinke antennewinst bereiken
door in het horizontale vlak te bundelen.
Vandaar dat FM zenders met kWatt ERP gespecificeerd worden.
(voor Effective Radiated Power)
Een 'antenna gain' van 10 dB is geen enkel probleem,
en dat scheelt toch echt een factor tien
met wat je uit het net moet trekken. (20 dB lukt ook nog wel)
Kijk maar eens naar zo'n zendmast,
dan zie je een hele rij dipole boven elkaar,
voor de bundeling,
Ik weet niet of het 100% waar is maar ik heb ooit het volgende verhaal
gehoord: Heel lang geleden wilden ze vanuit Nederland Indonesie bereiken
via de middengolf. Dat lukte niet heel erg terwijl de radio amateurs via
FM geen enkel probleem hadden met vele malen minder vermogen.
Dat klopt inderdaad niet helemaal.
De middengolf gaat het inderdaad niet halen.
Ze deden het met ultra-lang,
kilohertzen en golflengtes van kilometers,
en heel veel vermogen. Vonkzenders!
Het zendergebouw bij Kootwijkerzand staat er nog,
en is een rijksmonument.
Die ultralange golven buigen met de aade mee,
en er komt nog net genoeg door voor telegrafie.
Maar de FM bij 100 MHz gaat het ook niet halen,
die gaat door de ionosfeer heen en komt nauwelijks verder
dan de horizon.
Maar daartussen in, op de 'korte golf',
worden de signalen door de ionosfeer gereflecteerd,
en is er een effectieve tunnel tussen het aardoppervlak
en de ionosfeer waardoor de signalen ver kunen komen.
Je moet wel naar de op het moment beste frequentie zoeken.
Jan
Volgens mij deden zendamateurs het op de korte golf en dat was de basis
voor de (telefonie) zender in Kootwijk waarmee Oost Indië werd bereikt.
De lange golf in Kootwijk was meer voor de scheepvaart in onze omgeving
en voor de omroepzender die daar ook heeft gedraaid voor Nederland zelf.
Overigens gaat het verhaal dat Idzerda's zender, die in 1919 uitzond op
wat we nu de lange golf noemen, een FM-zender was.
Zendamateurs in de 2 meterband (144-146 MHz) kunnen kiezen uit allerlei
modulatiesoorten, waaronder FM-smalband en SSB (single-side-band met
onderdrukte draaggolf). AM is daar niet gebruikelijk. CW (morse) komt
wel voor.
Op andere banden zijn er andere voorkeuren voor de modulatiesoort.
Ook 27 Mc-ers (27 MHz) kunnen kiezen uit FM en AM. SSB is daar volgens
mij illegaal, maar het gebeurt wel.
Een ouderwetse "analoge" tv zender maakte voor beeld gebruik van
restzijband AM modulatie en voor geluid van een FM-zender 5,5 MHz boven
de beelddraaggolffrequentie. Voor stereo geluid werd nog een tweede
FM-zender gebruikt op 5,74 MHz boven de beelddraaggolffrequentie. In
andere landen werd in dezelfde frequentieband voor geluid gebruik
gemaakt van AM-geluid.
Nu worden in VHF-band 3 (174-230) DAB uitgezonden en in de UHF band
(470-862) digitale TV (digitenne) en mobiele telefonie (3G, 4G)
Hoe hoger de frequentie hoe makkelijker je een hoge antennewinst kunt halen.
De antennes zijn immers kleiner en er kunnen er dus meer op dezelfde
oppervlakte.
De grote VHF TV-zenders (Lopik ca 64 MHz, Smilde, Markelo, Roermond en
Goes tussen 174 en 230 MHz) draaiden met 50 tot 100 kW ERP, de grote UHF
TV-zenders (470-862) draaiden tot 1000 kW. Hiervoor bestonden enorme
antennevelden op de hoge masten.
Voor FM-radio (87-108 MHz) zijn deze antennevelden er nog steeds.